تکالیف درسی، ارزشیابی توصیفی

تکالیف درسی یکی از ابزارهاي مهم ارزشیابی است و بررسی تکالیف درسی اطلاعات ارزشمندي از عملکرد دانش آموز را در اختیار معلم و اولیا قرار می دهد. ارزیابی تکالیف درسی باید هدفمند و به روش ارائه بازخوردهاي توصیفی صورت گیرد؛ زیرا باز خورد هسته مرکزي فرآیند یاددهی یادگیري است. بدون شناخت صحیح از تجربیات قبلی یعنی نقاط ضعف و قوت هاي یادگیري در مراحل قبل نمی توان تکلیف مناسب طراحی کرد. این موضوع ارتباط محکم میان جریان یاددهی یادگیري و جریان ارزشیابی را نشان می دهد. به طورکلی تکالیف یا فرصت هاي مجدد یادگیري در کلاس درس و مدرسه (کارگاه –کتاب خانه –آزمایشگاه و…یا در محیط هاي دیگر) است. گرچه معلم در هنگام ارائه تکالیف مستقیم قصد ارزشیابی از دانش آموز را ندارد اما به راحت می توان دریافت که محصول این فعالیتهاي یادگیري پیشنهادي هر چه باشد منبع مناسبی براي کسب اطلاعات از وضعیت یادگیري دانش آموز است. معلمان باید از تمامی اشکال تکالیف درسی در کلاس آگاهی داشته باشد و بنا به ضرورت و در نظر گرفتن فرآیند یادگیري در موقعیت هاي خاص جهت تحکیم و تکمیل آموزش استفاده نمایند. تکالیف انجام یافته توسط دانش آموزان با تشخیص معلم در پوشه کار نگهداري شود. وقتی نمونه هایی از تکالیف انجام شده طی یک دوره زمانی در کنار هم قرار گیرند می توان بر مبناي آن چگونگی پیشرفت دانش آموزان را بررسی کرد و درباره آن نظر داد .

 

انواع تکالیف درسی

 

براي تکلیف درسی تقسیم بنديهاي متفاوتی وجود دارد که در این بحث به دو نوع آن اشاره می شود .

الف: تکالیف درسی ا ز منظر دانش آموزان ب: تکالیف درسی ا ز منظر هدف

 

تکالیف درسی از  منظر دانش آموزان

در این تقسیم بندي تکالیف درسی به سه نوع فردي ء گروهی و عمومی تقسیم  می شود .

تکلیف فردي :

معلم بر اساس تفاوت هاي فردي دانش آموزان و شناخت ویژگی هاي  آنها تکالیفی ارائه می دهد که منجر به جبران ضعف درسی دانش آموزان و با افزایش نقاط قوت و

پیشرفت آن ها گردد

 

 

تکلیف گروهی :

 

معلم براي گروه محدودي از دانش آموزان کلاس تکلیفی را طراحی می کند و اعضاي این گروه براي اجراي فعالیت ارائه شده معلم به مشارکت می پردازند. البته فراموش نشود که تکلیف گروهی آن هایی مطلوب است که بتواند اعضاي گروه را به تعامل و همفکري وا دارد .

 

تکلیف عمومی :

 

همان طور که از اسم این تکلیف معلوم است ، تمامی دانش آموزان مشارکت دارند و انجام آن توسط تمامی دانش آموزان هدف صورت می گیرد .

تکالیف از منظر هدف ارائه تکلیف :

 

 

1-  تمرینی

۲ - آماده سازي

۳- بسطی و امتدادي

۴- خلاقیتی

تمرینی:

این نوع تکلیف به منظور تثبیت یادگیري به روش تکرار و تمرین اجرا می شود. نوع این تکلیف عمدتاً کتبی است و ارزشیابی توصیفی تأکید چندانی بر این نوع تکلیف ندارد و به معلمان توصیفی توصیه می شود به صورت بسیار محدود ا این نوع تکلیف استفاده نمایند. علت این عدم تأکید به خاطر این مطلب است که معمولاً تکالیف تمرینی خستگی مفرط دانش آموزان و کاهش انگیزه درسی آن ها را به همراه دارد. ولی متأسفانه والدین دانش آموزان بر اساس تصورات قبلی خود انتظار چنین تکالیفی را در توصیفی دارند که باید این تصور اصلاح شود .

 

تکالیف آماده سازي :

 

تکلیف توسط معلم قبل از شروع درس جدید ارائه می شود تا به نوعی بتواند آمادگی مطلوب تر و مناسب تري را براي دانش آموزان در یادگیري درس جدید ایجاد کند .

 

تکالیف بسطی و امتدادي :

 

همان گونه که از نام این تکلیف مشخص است به دنبال امتداد یادگیري و بسط دانش ها جدید دانش آموزان ارائه می شود و هدف آن توسعه دانش و مهارت و تجارب دانش آموزان در مفاهیم درسی است. از انواع و بارزترین این نوع تکالیف می توان پروژه نام برد .

تکالیف خلاقیتی : 

این نوع تکلیف در ارزشیابی توصیفی ارزش زیادي دارد و تأکید فراوان شده است ، زیرا این نوع تکلیف به دنبال بروز خلاقیت ها و نگرش هاي مطلوب دانش آموزان می باشد و انتظار می رود دانش آموز بر اساس تفکر خود راه و روش جدید یا کار عملی جدیدي ارائه دهد .   

دیدگاه ارزشیابی توصیفی در مورد تکالیف درس چیست؟

 

از دید ارزشیابی نوین اگر تکلیف درسی خوب طراحی شود موجب بهبود و توسعه مهارت هاي دانش آموزان شده و عاملی بسیار مهم براي ارزشیابی و سنجش پیشرفت دانش آموز تلقی می شود. درکل تکلیف درسی فراهم آوردن موقعیت ها و فرصت هاي مناسبی که در آن دانش آموزان به تقویت دانش ها و گسترش مهارت هاي خود می پردازد .

تکلیف درسی ارتباط پایدار بین فرآیند یاددهی – یادگیري و ارزشیابی به حساب می آید ، زیرا در ارزشیابی توصیفی تکالیف درسی بدون شناخت تجربه هاي قبلی دانش آموز و پی بردن به ضعف ها و قوت هاي او طراحی نمی شود .

 

مراحل طراحی یک تکلیف :

 

  1- نخست هدف مشخص شود .

  2- فعالیت مناسبی براي دانش آموز تعریف شود .

  3- دانش آموز یادانش آموزان یا افراد ذینفع و همکار مانند والدین و با همکلاسی ها توجیه شوند .

  4- روند اصلاح و بهبود عملکرد دانش آموز بررسی شود .

 

منابع: 

حسنی، محمد (۱۳۸۸). راهنماي اجراي ارزش یابی کیفی توصیفی در کلاس درس.

قره داغی بهمن (۱۳۹۴). صفر تا بیست ارزشیابی براي یادگیري

                                          

ارزشیابی کیفی توصیفی...