اصول حاکم بر ارزشیابی پیشرفت تحصیلی

به منظور نظام بخشی به فعالیتهای ارزشیابی پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و با توجه به رویکردها و نگرشهای نوین در تعلیم و تربیت، اصول زیر تحت عنوان »اصول حاکم بر ارزشیابی پیشرفت تحصیلی« تعیین میشود:
1ــ جدایی ناپذیری ارزشیابی از فرایند یاددهی ــ یادگیری: ارزشیابی دانش آموزان باید به عنوان بخش جدایی ناپذیرفرایند یاددهی ــ یادگیری و نه به ٔعنوان نقطه پایانی آن تلقی شود.
2ــ استفاده ازنتایج ارزشیابی در بهبود فرایند یاددهی ــ یادگیری و اصلاح برنامه ها و روشها: هدف غایی ارزشیابی،اصلاح و بهبود فرایند یاددهی ــ یادگیری است و نتایج ارزشیابیها باید در اصلاح برنامه ها و روشها مورداستفاده قرار گیرد.
3ــ هماهنگی میان هدفها، محتوا، روشهای یاددهی ــ یادگیری و فرایند ارزشیابی: در ارزشیابی باید تناسب و هماهنگی بین هدفها، محتوا و روشهای یاددهی ــ یادگیری مربوط به هر درس مورد توجه قرار گیرد.
4ــ توجه به آمادگی دانش آموزان: در طراحی و اجرای انواع برنامه های ارزشیابی باید به آمادگی های جسمی، عقلی، عاطفی و روانی دانش آموزان توجه شود.
5ــ توجه به رشد همه جانبۀ دانش آموزان: در ارزشیابی باید به جنبه های مختلف رشد بدنی، عقلی، عاطفی، اجتماعی،اخلاقی و حرکتی دانش آموزان توجه شود.
6ــ توجه همه جانبه به دانشها، نگرشها و مهارتها: در ارزشیابی، متناسب با محتوای آموزش و پرورش باید به حیطه ، نگرشها و مهارتهای دانش آموزان توجه شود.
7ــ توجه به ارزشیابی دانش آموز از یادگیریهای خود )خودارزشیابی(: در ارزشیابی باید شرایطی فراهم شود که دانش آموز نیز بتواند از یادگیریها و عملکردهای خود و دیگر  دانش آموزان ارزشیابی کند.
8ــ ارزشیابی از فعالیتهای گروهی: در نظام ارزشیابی، علاوه بر ارزشیابی فردی، باید از فعالیتهای گروهی نیز ارزشیابی به عمل آید.
9ــ توجه به فرایندهای فکری منتهی به تولید پاسخ: در ارزشیابی باید علاوه بر پاسخ نهایی، به فرایندی که منجر به تولید پاسخ شده است، نیز توجه کرد.
10ــ تأکید بر نوآوری و خلاقیت:در ارزشیابی باید با تأکید بر روش حل مسئله، زمینه رشد و شکوفایی دانش آموزان را فراهم کرد.
11ــ تنوع روشها و ابزارهای اندازه گیری و سنجش پیشرفت تحصیلی: با توجه به اهداف، ماهیت و نوع موارد ارزشیابی، از انواع مختلف روشها و ابزارهای ارزشیابی )مانند پرسشهای شفاهی، آزمونهای عملی، انواع پرسشهای عینی و انشایی، روشهای مشاهده رفتار، پوشه های مجموعه کار، ارائه مقالات و طرحها، گزارش مربوط به فعالیتهای تحقیقاتی، ارزشیابی عملکردی ارزشیابی مستمر، انواع دست ساخته ها، روش خودسنجی و...( استفاده میشود.
12ــ استفاده از انواع ارزشیابی: در فرایند یاددهی ــ یادگیری لازم است با توجه به هدفها، محتوا و روشهای تدریس از انواع ارزشیابی ها )از قبیل تشخیصی، تکوینی، مجموعی، هنجار مرجع، هدف مرجع، درونی، بیرونی، ملی و...( استفاده شود.
13ــ استقلال مدرسه و معلّم در فرایند ارزشیابی: در فرایند ارزشیابی باید استقلال مدرسه و معلّم در چارچوب سیاستهای کلّی آموزش و پرورش حفظ شود.

14ــ اصل رعایت قواعد اخلاقی و انسانی در ارزشیابی: به موجب این اصل، ارزشیابی باید به گونه ای ساماندهی و اجرا شود که موجب خدشه دار شدن حقوق، تعاملات انسانی، اعتماد به نفس و سلامت روانی دانش آموز یا معلّم نگردد.
15ــ توجه به تفاوتهای فردی: در انجام ارزشیابی پیشرفت تحصیلی میبایست به تفاوتهای فردی دانش آموزان توجه شود.

مّنبع :راهنمای معلم در ارزشیابی توصیفی -ّویژۀ معلمان دورۀ ابتدایی-نسخۀ جدید