ارتباط متقابل ارزشیابی توصیفی با عناصر برنامۀ درسی

صاحبنظران و متخصصان برنامه ریزی درسی، عمدتاً عناصر اصلی برنامه درسی را شامل هدف، محتوا، روش تدریس و ارزشیابی میدانند. یک برنامه درسی زمانی از کارایی لازم برخوردار است که بین عناصر آن هماهنگی و انسجام لازم وجود داشته باشد. در این ٔصورت برنامه درسی بیشترین ظرفیت را برای اثرگذاری مطلوب بر عملکرد دانش آموزان خواهد داشت. در چنین شرایطی هرگونه تغییر اساسی در هر یک از عناصر برنامه، به نوعی بر عناصر دیگر نیز اثر خواهد گذاشت. با این نگاه تغییر در ارزشیابی (از رویکرد کمی به رویکرد توصیفی) تغییر در سایر عناصر برنامه درسی (اهداف، محتوا و روش تدریس)را ضروری می نماید.

اهداف: در ارزشیابی توصیفی برای تصمیم گیری در خصوص میزان اثربخشی فعالیتهای یادگیری باید نتایج عملکرد دانش آموزان را با اهداف آموزشی مربوطه مقایسه نمود؛ لذا ضروری است كه اهداف در قالب نتایج یادگیری بیان شوند تا معلوم شود كه دانش آموز پس از درگیرشدن در فعالیتهای یادگیری قادر به انجام چه كاری خواهد بود و دامنه تلاش فكری و عملی او تا چه میزان است و هر یک از یادگیرندگان متناسب با تجربیات، علایق و تواناییهای خود به چه سطحی از این اهداف دست یافته اند.

محتوا: با تغییر رویكرد ارزشیابی، انتخاب و سازماندهی محتوا نیز تغییر خواهد كرد. در این صورت، محتوای آموزشی به جای تأكید بر موضوع، بر مفاهیم و ایدههای اساسی تأكید خواهد كرد. بنابراین انتظار میرود دانش آموزان به جای فراگیری موضوعات مستقل و مجزا از یكدیگر، مفاهیم و ایدههای اصلی و روشهای تفكر در حوزه های مختلف یادگیری را بیاموزند.

روش تدریس: ّدر ارزشیابی توصیفی، فرایند ارزشیابی با فرایند تدریس ادغام شده و مرز جدی یا حدفاصل میان این دو فرایند از بین رفته است؛ از اینرو اگر تغییر در روش ارزشیابی توأم با تحول در روش تدریس نباشد، نمی توان انتظار داشت اهداف برنامه درسی تحقق یابد.
به عبارت دیگر تغییر دیدگاه معلمان دربارهٔ ارزشیابی نیازمند تغییر دیدگاه آنها دربارهٔ یادگیری و نقش معلم و دانش آموز در آن است. به كارگیری رویكرد توصیفی در ارزشیابی از آموخته های دانش آموزان وقتی امكانپذیر است كه در فرایند یاددهی یادگیری موارد ذیل مورد توجه قرار گیرد:

1- تفاوتهای فردی (از راه به كارگیری سبکهای گوناگون یادگیری)
2- بهره گیری از منابع متنوع و كارآمد
3- توجه به فرایندهای شناختی و فراشناختی
4- فراهم نمودن فرصت نقد و ارزیابی عملكرد دانشآ موزان توسط خود آنان و همسالانشان
5ّ- به حداقل رساندن استفاده از روشهای انتقالی در تدریس
6- انعطاف پذیری و تنوع بخشیدن به فرصتهای یادگیری
7- مبنا و محور قراردادن نتایج و پیامدهای یادگیری
در این صورت، امكان سازماندهی محتوا حول مفاهیم و ایده های اساسی وجود خواهد داشت. این کار فرصت بهره گیری از رویكرد توصیفی در ارزشیابی را فراهم کرده و بدین ترتیب وحدت و هماهنگی میان عناصر برنامه درسی افزایش می یابد.

  منبع:راهنمای معلم در ارزشیابی توصیفی